نجم الدین رازی، به مثابه یکی از عارفان بنام عصر خویش، در کتاب گران قدرش مرصاد العباد بر احوال انسان از جنبه ها و جهات مختلف، تامل و به سرگذشت بشر در سه مرحله مبدا، معاش و معاد، توجه کرده است. در این نوشته ابتدا به پیوند اندیشه های متن با جهان بینی مولفان اشاره شده تا معلوم شود که آن چه نجم الدین رازی درباره انسان می گوید از جهان بینی عرفانی او سرچشمه گرفته است. از آن پس به مساله دو ساحتی بودن انسان و مباحثی که مولف درباره روح مطرح کرده، نگاهی گذرا افکنده ایم تا دریابیم که او روح را راکب و جسم را مرکوب می داند و از رهگذر تمثیلی گویا نشان می دهد که ارواح آدمیان میان دو انتهای خلوص و آلایش قرار دارد و به یاری این ارواح می توان آنان را در مراتبی، از اعلاترین مرتبه ها که مقام پیامبری است تا نازل ترین آنها که مرتبه منافقی و کافری است، رده بندی کرد. مباحث دیگر این مقاله عبارت اند از: مساله نیازمندی بشر را به هدایت، به استعداد بالقوه بشر برای تحول و تکامل، مراتب معرفت آدمی که عقلی، نظری و شهودی است، انسان در تعامل با انسان های دیگر انسان دوستی شیخ.